Patronat Narodowy
Edward Śmigły-Rydz właśc. Edward Rydz, ps. Śmigły, Tarłowski, Adam Zawisza (ur. 11 marca 1886 w Łapszynie koło Brzeżan na Podolu, w późniejszym województwie tarnopolskim, obecnie Ukraina, zm. 2 grudnia 1941 w Warszawie) – polski polityk, marszałek Polski, Generalny Inspektor Sił Zbrojnych, Naczelny Wódz w wojnie obronnej 1939 roku, formalnie przez 17 dni "następca prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju".
Maturę uzyskał w gimnazjum w Brzeżanach. Studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Krakowie i na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego.
W 1908 r. wstąpił do Związku Walki Czynnej.
W latach 1910-1911 ukończył obowiązkową dla maturzystów austriacką szkołę oficerów rezerwy w Wiedniu i odsłużył rok w sławnym 4 Pułku Piechoty Hoch- und Deutschmeister, którym dowodził kuzyn cesarza Franciszka Józefa, arcyksiążę Eugeniusz, wielki mistrz zakonu krzyżackiego (stąd nazwa pułku).
Od 1910 należał do Związku Strzeleckiego, gdzie posługiwał się pseudonimem "Śmigły". Ukończył niższy, a potem wyższy kurs oficerski Związku Strzeleckiego.
W 1913 r. został komendantem Związku Strzeleckiego Okręgu Lwowskiego.
W lipcu 1914 zmobilizowany do 55 Pułku Piechoty (austriackiego) w Brzeżanach. Wyreklamowany przez Piłsudskiego 13 sierpnia objął dowództwo III batalionu Legionów Polskich. Od 18 grudnia 1914 do 10 sierpnia 1917 dowódca 1 Pułku Piechoty Legionów. We wrześniu 1915 pełnił obowiązki dowódcy I Brygady Legionów.
Po kryzysie przysięgowym został dowódcą Polskiej Organizacji Wojskowej. W listopadzie 1918 został mianowany ministrem spraw wojskowych w Tymczasowym Rządzie Ludowym Republiki Polskiej Ignacego Daszyńskiego i awansowany na generała podporucznika.
Od listopada 1918 r. w Wojsku Polskim jako dowódca Okręgu Generalnego Warszawa, a następnie Grupy Operacyjnej "Kowel". Jako dowódca 1 Dywizji Piechoty Legionów kierował operacją zajęcia Wilna w kwietniu 1919 r.
21 lutego defilada wojsk polskich w Dyneburgu, a pod koniec marca wycofanie do Baranowicz.
Podczas ofensywy wiosennej 1920 r. przeciw wojskom bolszewickim dowodził 3 Armią, która 7 maja 1920 zdobyła Kijów, a podczas odwrotu był dowódcą Frontu Południowo-Wschodniego i Frontu Środkowego. Podczas odwrotu nękany przez Sowietów doprowadził 3 armię na Wołyń.
W bitwie warszawskiej 1920 dowódca prawego skrzydła grupy uderzeniowej działającej znad Wieprza, a następnie 2 Armii, która wypiera dwie armie bolszewickie i korpus konny Gaja do Prus Wschodnich i odgrywa decydującą rolę w bitwie niemeńskiej. Awansowany na stopień generała porucznika.
Dowódca Frontu Południowo-Wschodniego i Frontu Środkowego, w operacji warszawskiej jako prawe skrzydło oskrzydlającej grupy uderzeniowej. Dowodzi 2 Armią odcinającą odwrót wojsk Tuchaczewskiego.
Od 1921-1926 był Inspektorem Armii w Wilnie, a od 1926-1935 w Warszawie.
12 maja 1935 po śmierci marszałka Piłsudskiego prezydent mianował go Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych.
13 lipca 1936 okólnikiem premiera RP Składkowskiego został uznany "pierwszą osobą w Polsce po Panu Prezydencie".
10 listopada 1936 Prezydent RP, Ignacy Mościcki awansował go na generała broni i Marszałka Polski oraz nadał mu Order Orła Białego i wręczył buławę marszałkowską.
Poparł Ignacego Mościckiego w wyborach prezydenckich i wkrótce stał się drugą osobistością w państwie. Zapleczem politycznym został Obóz Zjednoczenia Narodowego założony w 1937 przez pułkownika Adama Koca (z inicjatywy Śmigłego).
Władza sanacyjna tworzyła wokół marszałka legendę, jaka otaczała Józefa Piłsudskiego. W okresie kryzysu polsko-litewskiego modne było hasło - "Wodzu, prowadź na Kowno".
1 września 1939 roku Prezydent RP Ignacy Mościcki mianował go Wodzem Naczelnym i wyznaczył, w myśl art. 24 ust. 1 Konstytucji kwietniowej "następcą prezydenta RP na wypadek opróżnienia się urzędu przed zawarciem pokoju".
7 września Rydz-Śmigły opuścił Warszawę. Problemy w łączności jak i ogrom klęski uniemożliwiły mu dowodzenie. W Brześciu 11 września wydał Wytyczne, w których wzywał do bezwzględnej obrony stolicy Polski. W jego planach Warszawa i Modlin miały stać się ośrodkami oporu w kraju zajętym przez agresora, podczas gdy wojska polskie walczyłyby na przedmościu rumuńskim i czekały na pomoc sojuszniczej Francji i Wielkiej Brytanii. Po inwazji sowieckiej na Polskę wydał dyrektywę ogólną, w której nakazywał wycofywanie się wojsk w kierunku na Węgry i Rumunię i unikania walki z sowieckim najeźdźcą.
18 września 1939 przekroczył granicę z Rumunią, internowany w miejscowości Krajowa. W wyniku internowania, prezydent Mościcki odwołał z dniem 17 września 1939 (zarządzenie antydatowane) decyzję o wyznaczeniu Rydza-Śmigłego następcą Prezydenta RP. 27 października 1939 roku zrezygnował z funkcji Naczelnego Wodza i Głównego Inspektora Sił Zbrojnych. W Krajowie do 14 października, potem przewieziony do rezydencji byłego premiera Rumunii w Dragoslavele. Zbiegł 10 grudnia 1940 roku i przedostał się na Węgry. 25 października 1941 roku opuścił Węgry i przez Słowację dotarł do Polski. 30 października przybył do Warszawy, gdzie poprosił o wcielenie do Związku Walki Zbrojnej w stopniu szeregowego. W konspiracji używał pseudonimu Adam Zawisza.
Według powszechnie przyjętej wersji, prawdopodobną przyczyną śmierci był zawał serca, który miał miejsce 2 grudnia 1941. Pochowany przez grupę AK "Baszta" z Mokotowa pod nazwiskiem Adam Zawisza na Cmentarzu Powązkowskim. W 1994 roku wzniesiono na grobie nowy pomnik z właściwym nazwiskiem.
Żona Śmigłego-Rydza została brutalnie zamordowana[1] w Nicei w 1951 r., jak się uważa ze względu na wiedzę na temat niejawnych negocjacji toczonych przez aliantów z ZSRR i Niemcami. Zwłoki zostały poćwiartowane, znaleziono tylko tors. Rozpoznano zmarłą dzięki bieliźnie osobistej z jej inicjałami, co opisuje Marian Romeyko w swej książce "Przed majem i po maju".
